Van niets iets maken - dat is de uitdaging
Over het voordeel van flexibel durven werken en het belang van een stabiel team
BAM en BlueCity bundelen hun krachten om circulariteit in de gehele bouwketen te verwezenlijken. De focus ligt daarbij op hoogwaardig hergebruik. En dat heeft vergaande consequenties voor de samenwerking. In de circulaire bouw-ambitie is iedereen in de hele keten nodig. In deze serie interviews onderzoeken we wat dit uitgangspunt betekent voor het werk op elk niveau: van opdrachtgever en directeur tot projectmanager en timmerman - en zelfs leveranciers.
In dit laatste interview komt Corné Koks, timmerman bij BAM Bouw en Techniek aan het woord. BAM biedt een totaalaanbod, van planvorming en bouw tot langdurige exploitatie en onderhoud en wil als technische dienstverlener toonaangevend opereren, ook op het gebied van circulair bouwen.
BlueCity, het voormalig subtropisch zwemparadijs en voorbeeldstad voor circulaire economie, biedt de experimenteerruimte, waarbij de ambities daadwerkelijk ten uitvoering worden gebracht in een project. Door te werken aan de circulaire transformatie van voormalig Tropicana bouwt BAM meer kennis over de circulaire bouw op.
Totaal andere bouwplaats
Het eerste dat Koks opviel toen hij in maart 2020 bij BlueCity begon: dat het heel anders was dan ‘gewone’ bouwplaatsen. Het begon al met het feit dat er allerlei mensen rondliepen op en rond de bouwplaats, omdat BlueCity, ook tijdens de bouw, doordraait. Er zijn events en rondleidingen, en er zijn ondernemers die doorwerken.
Voeten op de verse vloer
“Af en toe is dat wel eens lastig,” stelt Koks: “We hadden in het Lab een vloer gesmeerd en afgezet. Plaat voor gezet, duidelijk. Zetten ze gewoon die plaat opzij en lopen ze er alsnog overheen. Voetstappen in mijn verse vloer.” Koks knapte het zo goed mogelijk op, zette de plaat terug, en voegde nog extra afzetlinten toe. “Wat denk je? Wéér overheen gelopen.” In totaal is er drie keer over die pas-gesmeerde vloer heengelopen: “Ja, daar kan ik mij over opwinden.”
Rommel is goed
Wat ook echt anders is dan op een reguliere bouwplaats: dat ze de rommel laten liggen. Niet omdat het kan, maar omdat het moet. “Kijk, normaalgesproken gaat rommel direct de container in. Hier in BlueCity laten we afgezaagde stukken in de hoek liggen.” Dat is niet uit luiheid, maar voor het overzicht: “We pakken regelmatig stukken uit die hoop bouw-afval en gebruiken die alsnog ergens anders.”
Van niets iets maken - dat is de uitdaging
Maar het grootste verschil is dat hij hier werkt met hergebruikte materiaal, in plaats van gloednieuw materiaal. “Dat was wel echt wennen,” vertelt hij, “want dat werkt heel anders. Een heel simpel voorbeeld: in tweedehands hout zitten nog spijkers.” Dat is niet erg, maar het kost wel meer tijd: “Ik moet een gebruikte plaat eerst schoonmaken, en vrijmaken van spijkers en schroeven, vóór ik ‘m kan gebruiken.” Het is gewoon anders bouwen, vindt Koks, maar: “Ik vind het wel leuk. Het is een uitdaging om van niets iets te maken, om het zo maar te zeggen.”
Different skill set
Die uitdaging vraagt eigenlijk om andere vaardigheden dan een regulier bouwtraject. “Om goed te kunnen werken op een circulaire bouwplaat moet je allround zijn en vooral: niet snel in paniek raken,” aldus Koks. En je moet creatief durven denken: “Je moet toch bij elk stuk resthout even kijken van: waar kan ik dat stukkie kwijt? Misschien kan ik wel ergens een extra gaatje dicht maken.” Je moet de ruimte ook goed kennen - beter dan op een normale bouwplaats: “Ik weet hier precies waar wat moet gebeuren.”
Flexibel durven zijn
Wat ook anders is: het team heeft meer de vrije hand. Koks: “Normaal gesproken werken wij gewoon vanaf tekeningen. Maar het gebeurt wel eens dat iets net niet goed uitkomt. In BlueCity kunnen we dan altijd in overleg gaan met Niels of Daan (van het BlueCity bouwteam, red.) en dan kijken wat we kunnen doen om het toch nog netjes te krijgen met de spullen die we in huis hebben. Dat vind ik wel lekker werken.”
Die flexibiliteit geldt ook op andere vlakken. Zo was er op een gegeven ogenblik een tekort aan houten platen. Nieuwe halen bij de bouwmarkt was geen optie. “Dan zeg ik: lang leve het internet!” Het hele team is toen op zoek gegaan. Koks: “Toen ben ik in Sint Oedenrode terecht gekomen bij een sloopbedrijf. Daar heb ik al die ribben laten zagen, en die ben ik ook zelf op gaan halen.”
Zo’n situatie is uitzonderlijk voor een bedrijf als BAM, aldus Koks: “Kijk, als op een nieuwbouwproject een loods van 200 meter moet worden gebouwd, dan staat al het materiaal al klaar. Dan is het een kwestie van opbouwen en hup, door naar de volgende.”
Dat Koks zelf op zoek ging naar materialen, en die ook zelf op ging halen, leverde een onverwachts voordeel op: “Je ziet nog eens iets, op die plekken. In Sint Oedenrode bijvoorbeeld stond een hele partij trespa.” Koks wist dat er later in het proces trespa nodig zou zijn, en nam de maten van de platen alvast op: “Omdat we de trespa al gevonden hadden, en de maten daarvan wisten, hebben we in het Lab alvast de wanden kunnen bouwen op die maat.” Dat leverde een flinke tijdsbesparing op.
Kalmte bewaren
Toch is deze manier van werken niet voor iedereen weggelegd. “De één kan er tegen, de ander niet,” zegt Koks. “Ik ben van huis uit een rustig persoon en raak niet zo gauw in paniek.” Die rust helpt, zeker in een situatie waarin eigenlijk niets echt van te voren vaststaat. “Je weet dus niet van te voren hoe iets eruit moet komen te zien,” aldus Koks, “of zelfs maar welke materialen je daarvoor moet gebruiken.” Daar moet je wel tegen kunnen.
Oog voor detail
Een laatste, maar ook groot, verschil: het hoeft hier niet netjes afgewerkt te zijn. “Klopt,” zegt Koks, “hier pakken we een plaat, schroeven die vast en hup naar de volgende. Maar bij iemand anders moeten de gaatjes gestopt worden, en moet er netjes geschilderd worden. Hier hoeft dat niet. Als het staat dan staat het.” Dat werkt lekker snel, maar vraagt om een specifieke skill. “Kijk, het hoeft niet naadloos afgewerkt te zijn, maar het moet er wel goed uitzien. Die afweging moet je maken, en dat is anders dan anders. Je moet wel echt oog voor detail hebben.”
Dat het timmerwerk niet netjes afgewerkt hoeft te zijn, biedt een belangrijk voordeel: het materiaal is zo heel makkelijk weer uit elkaar te halen, en op een andere plek in te zetten. In die zin is het ook een vorm van circulair bouwen.
Van bos naar stal - met hetzelfde hout
Voor Koks is dit de eerste keer dat hij op een circulaire bouwplaats is. Maar thuis bouwt hij eigenlijk altijd al duurzaam. Een mooi voorbeeld: “Ik heb van de oom van mijn vrouw een stuk bosgrond gekregen en daar wilde ik een paardenstal op zetten.” Het stuk grond stond vol bomen, die dan eerst omgehakt moesten worden: “Ik dacht: ja, dan moet ik die bomen omhakken, afvoeren voor kachelhout en dan moet ik daarna hout kopen… Kan dat niet anders?” Dat het anders kon werd al snel duidelijk: “lk heb de bomen die lang genoeg waren in planken gezaagd en daar heb ik heel de stal mee gebouwd.” De dunnere bomen zaagde hij doormidden, voor een afrastering. Op het stuk bosgrond staat nu nog hetzelfde hout, alleen dan niet in de vorm van een bos, maar van een stal.
Het belang van een stabiel team
Dat creatieve denken is één van de vaardigheden die een team nodig heeft op een circulaire bouwplaats. Andere vaardigheden - niet snel panikeren, oog voor detail hebben, een goed overzicht over de bouwplaats en flexibel durven werken - zijn stuk voor stuk aan te leren, vindt Koks. “Kijk, er moet wel een ervaren iemand bij staan. Iemand die net van school komt, ziet dingen anders dan een ervaren timmerman.” En je moet het ook wel willen: “Er zijn jongens bij die daar niks aan vinden. Die zijn niet gewend een spijker ergens uit te trekken, die pakken liever een nieuwe plaat.”
Koks heeft daarom ook gevraagd om dezelfde ploeg op de bouwplaats te houden. “Het ploegje dat er nu zit, weet precies wat waar is gebeurd en wat er nog gemaakt moet worden. Dat scheelt een hoop tijd.”
Ouderwets timmerwerk
Gevraagd naar de reden waarom hij het fijn vindt in BlueCity te werken, komt Koks eigenlijk terug op zijn eigen woorden, eerder in het gesprek: “Kijk, ik ben 55 jaar geworden, die grote bouwerijen - daar hoef ik niet meer naartoe. Die tijdsdruk kan ik missen, net als het eenzijdig werk.”
Hij kijkt even om zich heen, naar de houten afwerking in de vergaderruimte: “Het werk is hier diverser. Er is meer vrijheid. Als ik op grote bouw sta, is het elke dag hetzelfde. Deze wand moet ik opbouwen om drie uur, dan volstorten met beton, en de volgende dag hetzelfde liedje.” Koks besluit: “ik ben timmerman, geen betontimmerman. Daar zijn ook speciale mensen voor. Ik doe liever aftimmeren enzo.”
Van de oude stam
Dat geldt eigenlijk voor alle mensen in zijn team: “De mensen die wij hier hebben verzameld zijn allemaal allround. Ze zijn vroeger op een bouw begonnen en hebben alles meegemaakt, van betonmetselen tot stellingen opbouwen en bouwprofielen.”
Van vloertje leggen tot trap timmeren, het werk in BlueCity is afwisselend. En dat werkt, voor deze ploeg: “Ze weten overal wel wat vanaf. En ze vinden het fijn dat ze dat hier kunnen toepassen, die kennis.” Het geeft ook een goed gevoel, zegt Koks: “Ik ben trots op alles wat hier gebeurd is. Als ik zo naar binnen loop, dan denk ik, gossiemijne, dat hebben we toch maar weer geflikt.”
Het gedachtegoed van BlueCity past bij Koks, al weet hij niet of hij dat nou per se circulair zou willen noemen: “Ik ben van de oude stam misschien, maar ik vind: als iets goed is, dan is het goed. Als je het kan gebruiken, dan gebruik je het. Is het kapot - ja, dan moet je een nieuwe halen, maar eerder niet.” Hij besluit met een mooie oproep: “Wees gewoon tevreden met wat je hebt. Of jij nou een kleine TV hebt, en je buurman een grote - dat maakt niet uit. Goede Tijden, Slechte Tijden begint hoe dan ook om acht uur.”
Meer weten over de circulaire bouw in BlueCity?
BlueCity is een voorbeeldstad voor de circulaire economie. Na vijf jaar bouwen is het pand uitgegroeid tot landingsplek voor innovatieve ondernemers en spil van de circulaire economie in de stad én de regio. Die enorme ambitie wordt gerealiseerd door mensen die de economie radicaal veranderen – van lineair naar circulair. En dat geldt ook voor het gebouw zélf; dat wordt van servicekelder tot zonnedak circulair verbouwd. Hoe?
- Lees het dossier ‘Circulaire bouw in BlueCity’